Xitoy ijtimoiy fanlar akademiyasi tomonidan o’rganishlar bu yil Xitoy aholisining qisqarishi boshlanishini prognoz qilmoqda. Aholi sonining qisqarishi Birlashgan Millatlar Tashkiloti demograflari bashorat qilganidan 12 yil oldin “muddatidan oldin” boshlanadi.

Prognoz tug’ilishning pasayishi va aholining tez qarishi fonida qilingan. 2019-yilda Xitoyda tug‘ilish darajasi psixologik jihatdan muhim bo‘lgan darajadan yiliga 15 milliondan pastga tushdi, 2020-yilda esa 12 millionga, 2021-yilda esa 10,6 milliongacha pasaydi. Xitoy aholisining o‘sish sur’ati so‘nggi uch yil ichida qariyb 10 barobar kamaydi. Agar 2019-yilda 4,67 millionga oshgan bo‘lsa, 2021-yilda atigi 480 mingga oshdi. Xitoy Ijtimoiy fanlar akademiyasi qoshidagi Ijtimoiy farovonlik tadqiqot markazi rahbari Chjen Binven Xitoy aholisi dunyo o‘rtacha ko‘rsatkichidan ancha tez qarayotganini ta’kidladi. Uning aytishicha, Xitoyda 65 yoshdan oshgan aholi asr boshidan buyon ikki barobarga – 7 foizdan 14 foizga oshgan. Ko‘rsatkichlarning bunday o‘sishiga Fransiyaga 115 yil kerak bo‘lgan bo‘lsa, AQShga 69 yil kerak bo‘ldi. Demograflarning hisob-kitoblariga ko‘ra, asr o‘rtalariga kelib, har uchinchi xitoylik nafaqaxo‘r bo‘ladi, asr oxiriga kelib esa, turli hisob-kitoblarga ko’ra mamlakat aholisi 1,5-2 baravarga kamayadi: 600-900 million kishigacha. Bugungi kunda rasmiylar tug’ilishni rag’batlantirishga katta e’tibor qaratmoqda. 2021 yilda Xitoy rejalashtirilgan farzand ko’rish siyosatini yana yumshatdi: mutlaqo barcha oilalarga uchtagacha farzand ko’rishga ruxsat berildi. Fertillik nafaqat siyosiy darajada rag’batlantiriladi. O’tgan yildan boshlab ikkinchi va uchinchi farzand uchun qo’shimcha to’lovlar amaliyoti tarqala boshladi. XXRda birinchi bo‘lib mamlakat janubi-g‘arbidagi Sichuan provinsiyasidagi Panjixua shahri bunday ijtimoiy nafaqalarni to‘lagan. Nafaqa oyiga 500 yuan. Pul bola uch yoshga to’lgunga qadar beriladi. Ya’ni, to’lovlarning umumiy miqdori 12 000 yuanga (1 850 dollar) etadi. Bundan tashqari, 2022 yildan boshlab uch yoshgacha bo’lgan bolalarni parvarish qilish xarajatlari jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’ini hisoblashda qo’shimcha soliq chegirmalariga kiritiladi. Joriy yildan boshlab tug‘ilish darajasini qo‘llab-quvvatlash maqsadida ekstrakorporal urug‘lantirish muolajalarini tibbiy sug‘urta hisobidan qoplashga qaror qilindi. Ko’pgina hududlarda homiladorlik va tug’ish ta’tillari muddati uzaytirildi, bu nafaqat yosh onalar, balki otalar uchun ham kafolatlangan.

Shu bilan birga, demograflar nafaqat tug’ilishni rag’batlantirish, balki pensiya tizimini rivojlantirish va keksalikni ijtimoiy qo’llab-quvvatlashga ham e’tiborni kuchaytirishga chaqirmoqda. “Agar bugungi kunda xitoylik oilalarda qariyalarni olti nafargacha yosh avlod vakillari qo’llab-quvvatlasa, 2050 yilga borib bu ko’rsatkich 1,3ga tushishi mumkin. Bu yosh avlodning bosimi va moliyaviy yukini keskin oshiradi”, – deya ta’kidlaydi Chjen Binven.