Tavsifiy demografiya
Tavsifiy demografiya (deskriptiv demografiya) – aniq bir mamlakat yoki mintaqaning aholi soni, mintaqaviy joylashuvi, demografik jarayonlarning darajasi va tendensiyasinining umumiy xarakteristikasini o‘rganadi. Tavsifiy demografiya termini shuningdek aniq bir mamlakat aholi soni, tarkibi, joylashuvi va xaraktini yoki tavsifiy xarakterga ega bo‘lgan mintaqaning yuqorida qayd etilgan ma’lumotlarni yig‘ish yoki qayta ishlashda qo‘llaniladi. Tavsifiy demografiya terminining yagona talqini demografik holatlarni tavsiflovchi umumiy qoidalar singari mavjud emas. Ba’zi hollarda ushbu termin aholi statistikasiga tenglashtiriladi hamda demografiya fanining bir qismi sifatida qaraladi. Ko‘pincha u yoki bu ijtimoiy-iqtisodiy omillarning aholi va aholi takror barpo bo‘lishining o‘sish ta’siri qonunchiligini o‘rganuvchi demografik taxlil bilan tenglashtiriladi. Tavsifiy demografiya – bu aholi takror barpo bo‘lishi dinamikasi to‘g‘risidagi ma’lumotlarning yengaytirilgan tizimidir. Uning vazifasi esa demografik jarayonlarning shakllangan tavsifi, va unda doimiy yig‘ilib boriladigan o‘zgarishlarni aks ettirish demakdir. Keng ma’noda aytganda u yoki bu darga to‘g‘ri keladigan aholi takror barpo bo‘lish to‘g‘risidagi ma’lumotlar to‘plamidir. Tavsifiy demografiyaning asosiy (bazaviy) tushunchasi demografik holatdir. Demografik holat ko‘pgina ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarning natijasidir, va ularning barchasi bir kompleks bo‘lib faoliyat yuritadi. Shuning uchun ularning orasidan ma’lkm birini alohida ko‘rsatib bo‘lmaydi. Jaxonda, mamalakatda yoki alohida bir hududda aholi takror barpo bo‘lish jarayonlari to‘g‘risidagi aniq ma’lumotlarni olish imkoniyati bo‘lgan taqdirda, tavsifiy demografiyaning amaliy axamiyatini anglab yetish mumkin. Tavsiflash termini tug‘ilish, o‘lish, tabiiy o‘sish va migratsiya, aholining yoshi va jinsiy tarkibi, iqtisodiy demografik holat, demografik jarayonlarni shakllanishiga ta’sir etuvchi omillar va sharoitlar, demografik omilning o‘zgarib borish muammolarinio‘rganishda, demografik tendensiyalar, demografik tahlilning metodologik tamoyillarini taxlil qilishda keng foydalaniladi.
Tavsifiy demografiya
Tavsifiy demografiya (deskriptiv demografiya) – aniq bir mamlakat yoki mintaqaning aholi soni, mintaqaviy joylashuvi, demografik jarayonlarning darajasi va tendensiyasinining umumiy xarakteristikasini o‘rganadi. Tavsifiy demografiya termini shuningdek aniq bir mamlakat aholi soni, tarkibi, joylashuvi va xaraktini yoki tavsifiy xarakterga ega bo‘lgan mintaqaning yuqorida qayd etilgan ma’lumotlarni yig‘ish yoki qayta ishlashda qo‘llaniladi. Tavsifiy demografiya terminining yagona talqini demografik holatlarni tavsiflovchi umumiy qoidalar singari mavjud emas. Ba’zi hollarda ushbu termin aholi statistikasiga tenglashtiriladi hamda demografiya fanining bir qismi sifatida qaraladi. Ko‘pincha u yoki bu ijtimoiy-iqtisodiy omillarning aholi va aholi takror barpo bo‘lishining o‘sish ta’siri qonunchiligini o‘rganuvchi demografik taxlil bilan tenglashtiriladi. Tavsifiy demografiya – bu aholi takror barpo bo‘lishi dinamikasi to‘g‘risidagi ma’lumotlarning yengaytirilgan tizimidir. Uning vazifasi esa demografik jarayonlarning shakllangan tavsifi, va unda doimiy yig‘ilib boriladigan o‘zgarishlarni aks ettirish demakdir. Keng ma’noda aytganda u yoki bu darga to‘g‘ri keladigan aholi takror barpo bo‘lish to‘g‘risidagi ma’lumotlar to‘plamidir. Tavsifiy demografiyaning asosiy (bazaviy) tushunchasi demografik holatdir. Demografik holat ko‘pgina ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarning natijasidir, va ularning barchasi bir kompleks bo‘lib faoliyat yuritadi. Shuning uchun ularning orasidan ma’lkm birini alohida ko‘rsatib bo‘lmaydi. Jaxonda, mamalakatda yoki alohida bir hududda aholi takror barpo bo‘lish jarayonlari to‘g‘risidagi aniq ma’lumotlarni olish imkoniyati bo‘lgan taqdirda, tavsifiy demografiyaning amaliy axamiyatini anglab yetish mumkin. Tavsiflash termini tug‘ilish, o‘lish, tabiiy o‘sish va migratsiya, aholining yoshi va jinsiy tarkibi, iqtisodiy demografik holat, demografik jarayonlarni shakllanishiga ta’sir etuvchi omillar va sharoitlar, demografik omilning o‘zgarib borish muammolarinio‘rganishda, demografik tendensiyalar, demografik tahlilning metodologik tamoyillarini taxlil qilishda keng foydalaniladi.
Tavsifiy demografiya
Tavsifiy demografiya (deskriptiv demografiya) – aniq bir mamlakat yoki mintaqaning aholi soni, mintaqaviy joylashuvi, demografik jarayonlarning darajasi va tendensiyasinining umumiy xarakteristikasini o‘rganadi. Tavsifiy demografiya termini shuningdek aniq bir mamlakat aholi soni, tarkibi, joylashuvi va xaraktini yoki tavsifiy xarakterga ega bo‘lgan mintaqaning yuqorida qayd etilgan ma’lumotlarni yig‘ish yoki qayta ishlashda qo‘llaniladi. Tavsifiy demografiya terminining yagona talqini demografik holatlarni tavsiflovchi umumiy qoidalar singari mavjud emas. Ba’zi hollarda ushbu termin aholi statistikasiga tenglashtiriladi hamda demografiya fanining bir qismi sifatida qaraladi. Ko‘pincha u yoki bu ijtimoiy-iqtisodiy omillarning aholi va aholi takror barpo bo‘lishining o‘sish ta’siri qonunchiligini o‘rganuvchi demografik taxlil bilan tenglashtiriladi. Tavsifiy demografiya – bu aholi takror barpo bo‘lishi dinamikasi to‘g‘risidagi ma’lumotlarning yengaytirilgan tizimidir. Uning vazifasi esa demografik jarayonlarning shakllangan tavsifi, va unda doimiy yig‘ilib boriladigan o‘zgarishlarni aks ettirish demakdir. Keng ma’noda aytganda u yoki bu darga to‘g‘ri keladigan aholi takror barpo bo‘lish to‘g‘risidagi ma’lumotlar to‘plamidir. Tavsifiy demografiyaning asosiy (bazaviy) tushunchasi demografik holatdir. Demografik holat ko‘pgina ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarning natijasidir, va ularning barchasi bir kompleks bo‘lib faoliyat yuritadi. Shuning uchun ularning orasidan ma’lkm birini alohida ko‘rsatib bo‘lmaydi. Jaxonda, mamalakatda yoki alohida bir hududda aholi takror barpo bo‘lish jarayonlari to‘g‘risidagi aniq ma’lumotlarni olish imkoniyati bo‘lgan taqdirda, tavsifiy demografiyaning amaliy axamiyatini anglab yetish mumkin. Tavsiflash termini tug‘ilish, o‘lish, tabiiy o‘sish va migratsiya, aholining yoshi va jinsiy tarkibi, iqtisodiy demografik holat, demografik jarayonlarni shakllanishiga ta’sir etuvchi omillar va sharoitlar, demografik omilning o‘zgarib borish muammolarinio‘rganishda, demografik tendensiyalar, demografik tahlilning metodologik tamoyillarini taxlil qilishda keng foydalaniladi.