Ingliz  iqtisodchisi Tomas  Robert  Maltus tabiat bilan hamohang o‘simlik va hayvonlarning cheksiz ko‘payishi va  yashash uchun kerakli mablag‘lar o‘sishi yo‘nalishlarini tadqiq etadi. Agar insonlar har 25 yilda ikki marta ko‘payib, geometrik progressiya asosida ortib borsa ( 1 ,2 ,4, 8 ,16, 32, 64, 128, 256 va hokazo), tirikchilik vositalari eng qulay sharoitlarda ham arifmetik progressiya asosidagina ko‘payishi mumkin (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 va hokazo).

      Bunday sharoitda 200 yildan so‘ng aholi sonining tirikchilik vositalariga nisbati 256:9, 300 yildan so‘ng esa 40096:13 bo‘ladi va hokazo.

Tirikchilik vositalariga nisbatan doimo tezroq ko‘payishga intilishi  “aholining nufus qonuni” dir, bu qonun jamiyat paydo bo‘lgandan buyon mavjud bo‘lib, doimo harakatdadir. Aholining ortiqcha qismi zarurat tufayli qurilishga mahkum etilgan.

      Maltusning fikricha, qashshoqlikning asosiy va doimiy sababi, boshqarish tarzi yoki mulkning notekis taqsimlanishiga hech ham bog‘liq emas; bu jarayon “tabiiy qonunlar va insoniy hirs”, tabiatning nochorligi va insoniyatning favqulodda tez ko‘payishi bilan bog‘liqdir. Shu sababli xalq o‘z azob- uqubatlari uchun o‘z-o‘zini ayblashi kerak. Uni to‘g‘rilashga hech qanday inqilob va ijtimoiy islohotlar  yordam  bera  olmaydi. Bunda faqat bir to‘g‘ri yo‘l bor – bu aholi sonini qisqartirish. O‘ta ko‘payishning oldini olish vositasi, chorasi sifatida “axloqiy chidam” (kambag‘allar nikohdan o‘zlarini tiyishlari, kech turmush qurishlari ), og‘ir mehnat yoki turli baxtsizliklar (ochlik, qashshoqlik, kasallik, epidemiya, urush  va boshqalar) taklif etiladi.

      Maltusning markaziy g‘oyasi, ya’ni aholi soni o‘sish sur’atlarining jamiyat farovonligiga ta’siri to‘g‘ri va dolzarbdir. Ammo olim tomonidan berilgan prognozlar normal bo‘lib chiqdi. Har 20-25 yilda aholining ikki marta ko‘payishi insoniyatni to‘la qashshoqlikka mahkum etishi kerak edi.

Ingliz  iqtisodchisi Tomas  Robert  Maltus tabiat bilan hamohang o‘simlik va hayvonlarning cheksiz ko‘payishi va  yashash uchun kerakli mablag‘lar o‘sishi yo‘nalishlarini tadqiq etadi. Agar insonlar har 25 yilda ikki marta ko‘payib, geometrik progressiya asosida ortib borsa ( 1 ,2 ,4, 8 ,16, 32, 64, 128, 256 va hokazo), tirikchilik vositalari eng qulay sharoitlarda ham arifmetik progressiya asosidagina ko‘payishi mumkin (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 va hokazo).

      Bunday sharoitda 200 yildan so‘ng aholi sonining tirikchilik vositalariga nisbati 256:9, 300 yildan so‘ng esa 40096:13 bo‘ladi va hokazo.

Tirikchilik vositalariga nisbatan doimo tezroq ko‘payishga intilishi  “aholining nufus qonuni” dir, bu qonun jamiyat paydo bo‘lgandan buyon mavjud bo‘lib, doimo harakatdadir. Aholining ortiqcha qismi zarurat tufayli qurilishga mahkum etilgan.

      Maltusning fikricha, qashshoqlikning asosiy va doimiy sababi, boshqarish tarzi yoki mulkning notekis taqsimlanishiga hech ham bog‘liq emas; bu jarayon “tabiiy qonunlar va insoniy hirs”, tabiatning nochorligi va insoniyatning favqulodda tez ko‘payishi bilan bog‘liqdir. Shu sababli xalq o‘z azob- uqubatlari uchun o‘z-o‘zini ayblashi kerak. Uni to‘g‘rilashga hech qanday inqilob va ijtimoiy islohotlar  yordam  bera  olmaydi. Bunda faqat bir to‘g‘ri yo‘l bor – bu aholi sonini qisqartirish. O‘ta ko‘payishning oldini olish vositasi, chorasi sifatida “axloqiy chidam” (kambag‘allar nikohdan o‘zlarini tiyishlari, kech turmush qurishlari ), og‘ir mehnat yoki turli baxtsizliklar (ochlik, qashshoqlik, kasallik, epidemiya, urush  va boshqalar) taklif etiladi.

      Maltusning markaziy g‘oyasi, ya’ni aholi soni o‘sish sur’atlarining jamiyat farovonligiga ta’siri to‘g‘ri va dolzarbdir. Ammo olim tomonidan berilgan prognozlar normal bo‘lib chiqdi. Har 20-25 yilda aholining ikki marta ko‘payishi insoniyatni to‘la qashshoqlikka mahkum etishi kerak edi.

Ingliz  iqtisodchisi Tomas  Robert  Maltus tabiat bilan hamohang o‘simlik va hayvonlarning cheksiz ko‘payishi va  yashash uchun kerakli mablag‘lar o‘sishi yo‘nalishlarini tadqiq etadi. Agar insonlar har 25 yilda ikki marta ko‘payib, geometrik progressiya asosida ortib borsa ( 1 ,2 ,4, 8 ,16, 32, 64, 128, 256 va hokazo), tirikchilik vositalari eng qulay sharoitlarda ham arifmetik progressiya asosidagina ko‘payishi mumkin (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 va hokazo).

      Bunday sharoitda 200 yildan so‘ng aholi sonining tirikchilik vositalariga nisbati 256:9, 300 yildan so‘ng esa 40096:13 bo‘ladi va hokazo.

Tirikchilik vositalariga nisbatan doimo tezroq ko‘payishga intilishi  “aholining nufus qonuni” dir, bu qonun jamiyat paydo bo‘lgandan buyon mavjud bo‘lib, doimo harakatdadir. Aholining ortiqcha qismi zarurat tufayli qurilishga mahkum etilgan.

      Maltusning fikricha, qashshoqlikning asosiy va doimiy sababi, boshqarish tarzi yoki mulkning notekis taqsimlanishiga hech ham bog‘liq emas; bu jarayon “tabiiy qonunlar va insoniy hirs”, tabiatning nochorligi va insoniyatning favqulodda tez ko‘payishi bilan bog‘liqdir. Shu sababli xalq o‘z azob- uqubatlari uchun o‘z-o‘zini ayblashi kerak. Uni to‘g‘rilashga hech qanday inqilob va ijtimoiy islohotlar  yordam  bera  olmaydi. Bunda faqat bir to‘g‘ri yo‘l bor – bu aholi sonini qisqartirish. O‘ta ko‘payishning oldini olish vositasi, chorasi sifatida “axloqiy chidam” (kambag‘allar nikohdan o‘zlarini tiyishlari, kech turmush qurishlari ), og‘ir mehnat yoki turli baxtsizliklar (ochlik, qashshoqlik, kasallik, epidemiya, urush  va boshqalar) taklif etiladi.

      Maltusning markaziy g‘oyasi, ya’ni aholi soni o‘sish sur’atlarining jamiyat farovonligiga ta’siri to‘g‘ri va dolzarbdir. Ammo olim tomonidan berilgan prognozlar normal bo‘lib chiqdi. Har 20-25 yilda aholining ikki marta ko‘payishi insoniyatni to‘la qashshoqlikka mahkum etishi kerak edi.