Nazariy demografiya aholining takror barpo bo‘lishiga iqtisodiy va ijtimoiy omillarning ta’sir xarakterini o‘rganadi. Aniq demografik tadqiqotlar jarayonida tug‘ilish, o‘lim, nikoh, ajralish, migratsiya jarayonlari, aholi joylashuvi, hamda aholining ijtimoiy tuzilmasi o‘zgarishining ijtimoiy-iqtisodiy omillarini tadqiq qiladi. Nazariy demografiyada ular biror bir nazariy konsepsiya asosida qo‘shiladi (masalan, aholining turmush darajasi va ehtiyoji to‘g‘risidagi nazariy tassavurlar asosida). Bundan tashqari, bunday sintezlangan konsepsiyalarni yaratish nazariy demografiyaning vazifalaridan biridir. Nazariy demografiyaning predmeti boshqa hodisalardan mustaqil bo‘lgan demografik hodisalarning o‘zaro miqdoriy munosabatlaridir. Nazariy demografiya aholishunoslikning umumiy nazariyasiga tayangan holda aholi takror barpo bo‘lishi jarayonida sodir bo‘layotgan o‘zgarishlar izohlovchi nazariy nizomlar, tamoyillar, gipotezlar va tushunchalar yig‘indisini umumlashtiradi, hamda uning qonunlarini oshkor etadi. Demografiya fan tariqasida uch darajadagi nazariy tushunchalar bilan ifodalanadi. Eng keng tarqalgan umumnazariy tushunchalardan biri bu aholishunoslikning umumiy nazariyasi hisoblanadi, ikkinchisi – nazariy demografiyadir, uchinchisi esa alohida demografik fanlarning ajralmas tarkibiy qismidir. Boshqa so‘zlar bilan aytganda, nazariy demografiya aholishunoslik umumiy nazariyasining toifalari va tushunchalarini alohida demografik fanlarning toifalari va tushunchalari umumlashtiruvchi tizimni kengaytiradi. Nazariy demografiya demografik fanlar tizimida yig‘iladigan alohida nazariy tassavurlarni hamda tushunchalar tizimini ishlab chiqadi. Bu fan nafaqat demografiyadan yig‘iladigan maxsus tushunchalardan foydalanadi, balki iqtisodiy nazariya, mehnat iqtisodiyoti, sotsiologiya, etnologiya, geografiya, ijtimoiy gigiena va boshqa fanlarning demografik jarayonlar bilan bog‘likligini tushuntiradigan konsepsiyalar yangidan tashkillashtiradi va umumlashtiradi.